Het zwaartepunt!

© Kimberly Duchateau Photography 2017 || alle rechten voorbehouden.

De meeste ruiters weten wel dat het paard van nature meer gewicht op de voorhand draagt dan op de achterhand. Dat paarden net als mensen een natuurlijke voorkeur voor links of rechts hebben is ook bekend. Maar weet jij ook waar het zwaartepunt ligt van jou en van jouw paard? En waarom dat belangrijk is? In de Fair Play blog van deze week gaan we dieper in op dat zwaartepunt en geef ik jullie leuke tips voor een beter balans en dus een betere houding!

Wat is een zwaartepunt?

Op de middelbare school wist ik allang dat ik ruiter van beroep wilde worden. Vakken als wiskunde en natuurkunde interesseerden me dus ook niet zoveel. Daar ging ik toch niks mee doen en dus vond ik dat verspilde tijd en energie. Toch is dat niet helemaal waar.. Neem nou het zwaartepunt, dat is het punt waaromheen alle delen van het object gelijk verdeeld zijn. Poeh. Zo moeilijk willen we het rijden niet maken 😉 Iets makkelijker omschreven.. Als de zwaartekracht aan een voorwerp trekt, lijkt hij op één enkel punt te werken. Dat is het zwaartepunt. Het punt waar het gewicht in balans is en meestal zit dat in het midden van het object, of in dit geval van ons lichaam. Verplaatst dat zwaartepunt buiten het steunvlak, dan valt het om. Het steunvlak als je staat is de grond. Als je rijdt zijn dan je beugels, knieën en zitbeenknobbels.

Denk maar aan een stok die op je vinger balanceert. Als die scheef gaat en het zwaartepunt (in het midden van de stok) buiten het steunvlak (je vinger) komt, dan valt hij om. Kom jij met jouw zwaartepunt naast je steunvlak dan val je van je paard.

Oké genoeg natuurkunde 😉 Waar zit dat bij ons en wat betekent dat voor ons rijden?!

Waar zit dat zwaartepunt?

 Ons zwaartepunt zit achter onze navel. Als ons zwaartepunt hoger zat zouden we door de werking van de zwaartekracht voorover kiepen op onze neus. Was hij lager dan zouden we achterover kiepen of onze benen niet goed meer op kunnen tillen.

(Denk maar aan een speelgoedpoppetje of een toren die niet goed blijft staan, dat zwaartepunt is niet in balans).

Het zwaartepunt van het paard zit van nature meer naar de voorhand, achter zijn borst. Denk maar aan een tafel, alle poten zijn even lang en dus is het zwaartepunt in het midden en blijft de tafel in evenwicht staan. Een paard heeft behalve zijn vier benen en de romp daarboven ook nog een zware hals, het zwaartepunt ligt hierdoor dichter bij de voorbenen dan de achterbenen.

Door het paard in horizontaal evenwicht en uiteindelijk verzameld evenwicht te leren lopen verplaatst dat zwaartepunt tijdens die verzameling iets naar achter, de voorkant komt dan hoger dan de achterkant.

En waarom is dat zo belangrijk dan?

Het hele rijden -of je nu dressuur, springen, western of een andere discipline rijdt- draait om evenwicht.

Een veulen moet constant op zoek naar zijn balans, door vallen en opstaan krijgt hij dat ook. Zoals ik al zei, van nature meer op de voorhand dan op de achterhand. Dat is geen enkel probleem tot wij besluiten om het paard zadelmak te maken en te gaan rijden. Op dat moment gaan we het dier uit balans halen en belasten. We gaan vlak achter de voorbenen zitten waardoor er nog meer gewicht naar de voorhand gaat. Het paard moet dan op zoek naar een nieuw balans en probeert zijn zwaartepunt onder dat van de ruiter te krijgen.

In de ideale situatie zit de ruiter perfect in balans met een onafhankelijke zit en laat het paard zijn balans vinden zonder hem te storen. Maar helaas… Een ideale situatie bestaat niet!

Als een ruiter teveel voorover zit, dan gaat zijn zwaartepunt ook voorover. Logisch. Maar als je dan bedenkt dat het paard om in balans te blijven, onder het zwaartepunt van de ruiter in gaat lopen betekent dat dus dat het paard nóg meer op de voorhand gaat steunen.

Als een ruiter teveel achterover leunt, in stoelzit, dan komt hij achter het zwaartepunt en de beweging van het paard terecht. Het paard maakt dan zijn onderrug strak om de schokken op te vangen.

Het lukt in beide gevallen niet meer om het paard goed over de bovenlijn te rijden. Daarbij heeft een paard dat de voorhand teveel belast een groter risico op blessures in dat gebied.

Testje voor thuis! Ga op handen en knieën steunen, laat iemand op jouw rug zitten. Eerst in het midden, dan bijna in je nek en vervolgens in je onderrug vlak bij je billen. Voor de die-hards mag dit ook in ‘stap’ (filmpjes zie ik graag tegenmoet 😉 ).

Jouw zwaartepunt is achter je navel, dat was ook de plek waar je jouw “ruiter” het beste kon dragen, toch?!

Horizontaal en verticaal balans

We weten nu hoe belangrijk het is om ons zwaartepunt onder controle te hebben en in balans te zitten. Zoals je op de afbeelding kunt zien, prachtig afgebeeld met emmertjes water, bepaald jouw balans waar de energie heen gaat. Zo kunnen we ons paard horizontaal in balans rijden en verder in de africhting zelfs gaan verzamelen.

Ook het verticaal balans mogen we niet vergeten. Net als elke ruiter heeft ook elk paard een voorkeur voor links of rechts. Belangrijk voor de rechtgerichtheid en balans is het dus om het zwaartepunt in het midden, recht boven de grond te houden.

Als wij als ruiter ons zwaartepunt één kant op brengen, bewust of onbewust omdat we willen helpen in een overgang, wending of zijgang, dan brengen we ons paard dus juist uit evenwicht. We willen het zwaartepunt (het stipje op de afbeelding) zoveel mogelijk in het midden zien te houden.

Maar hoe dan?

De allerbeste methode om bewust te worden van je balans en houding vind ik de Flexchair.

Verder heb ik enkele handvatten om je op weg te helpen;

De eerste tip is er een die ik in de vorige blog over wijken (klik hier) ook al noemde; denk je paard weg. Kom je dan op je voeten terecht of landt je op je neus? Je billen of je zij? Je wilt natuurlijk zo zitten dat je met beide voeten op de grond landt.

Oefen met een fitness bal. Ga gewoon op de bal zitten en voel wat er gebeurt. Als je dat kan til je één voet op en voelt wat er dan gebeurt. Probeer vanuit ontspanning je balans te vinden. Als dat ook lukt probeer je met je knieën op de bal te gaan zitten. Geef niet op! Opeens lukt het! De volgende stap is om dat met je ogen dicht te doen, balletjes over te gooien met een vriend of vriendin of wat je ook maar kan bedenken om het jezelf moeilijker te maken.

Geen tijd is een veel gehoord excuus. Tandenpoetsen moeten we toch en ga dus tijdens het tandenpoetsen op één been staan, oefen met beide benen! Als dat makkelijk gaat doe het dan maar eens met je ogen dicht.

Ben je rechtshandig, draag je zware school- of boodschappentas ook eens links. Linkshandigen dragen hem natuurlijk rechts.

Rij eens een tijdje zonder beugels maar let wel op dat je niet gaat klemmen met je benen! Verzet je niet tegen de beweging maar probeer mee te veren in de energie van je paard.

Met je ogen dicht rijden zorgt er ook voor dat je meer gaat voelen en natuurlijker in balans komt. Zonder beugels kan dit ook! Wel even opletten met je collega-ruiters in de rijbak 😉

De volgende keer wil ik nog iets meer vertellen over hoe je het zwaartepunt kunt gebruiken in de zijgangen en het actief maken van de achterbenen.

Tot die tijd, heb jij misschien nog leuke tips om je balans te verbeteren? Zou je die met ons willen delen? Leren met en van elkaar om het voor ons en onze paarden nóg leuker te maken!

Liefs Solvej